ایوان مدائن | بزرگترین طاق دنیا

 

شهر باستانی مدائن یا به عبارتی تیسفون که در کنار رود دجله واقع شده است در حدود 35 کیلومتری جنوب شرقی بغداد امروزی قرار دارد. این شهر که در اواخر سده 120 قبل از میلاد بنا شده است یکی از بزرگ ترین شهرهای منطقه باستانی بین النهرین بود و از سال 570 بعد از میلاد، بزرگ ترین شهر جهان محسوب می شد که در دوره فتوحات مسلمانان در 637 بعد از میلاد سقوط کرد. امروزه تنها سازه ای که از مدائن به جا مانده است طاق کسری یا همان ایوان مدائن است که گفته می شود کاخ و محل اقامت خسروی یکم پادشاه سلسله ساسانیان در اواخر قرن 6 میلادی بوده است. ایوان مدائن یکی از بزرگ ترین طاق های تک هلالی و بدون ستون جهان است که در معماری آن تماما از آجر استفاده شده است.
شهر مدائن توسط مهرداد یکم پادشاه سلسله اشکانیان بعد از شکست دادن یونانی ها و ضمیمه کردن بابل به امپراتوری پارت ها به عنوان اقامتگاه سلطنتی بنا شد. طبق قوانین امپراتوری اشکانی شهر مدائن تبدیل به مرکز سیاسی و تجاری شد و در سال 58 قبل از میلاد عنوان پایتخت امپراتوری را به خود اختصاص داد. به تدریج این شهر با پایتخت قدیمی سلوکیه در عصر هلنیستی و سایر مناطق مجاور در هم آمیخت تا یک کلانشهر با نژادهای گوناگون تشکیل دهد.
در قرن دوم میلادی تبادل قدرت بین رومی ها و پارت ها سبب شد مدائن 6 بار بین 2 امپراتوری دست به دست شود. در آخرین تصرف شهر توسط رومی ها، آن ها اقدام به غارت شهر و ویران کردن کاخ ها کردند و هزاران نفر از مردم را به بردگی با خود بردند. در سال 226 بعد از میلاد شهر مدائن به دست امپراتوری ساسانی افتاد و مدائن یک بار دیگر شکوفایی را تجربه کرد. با همگردی همراه باشید تا بیشتر درمورد جزئیات بزرگترین طاق دنیا یعنی طاق کسری بدانید.

معماری طاق کسری

قدیمی ترین کاخ های مدائن در شرقی ترین بخش آن واقع شده اند که در منابع عربی از آن با عنوان شهر قدیمی نام برده شده است؛ جایی که اقامتگاه خاندان ساسانی در آن قرار دارد و با عنوان کاخ سفید شناخته می شود.
بخش جنوبی مدائن با عنوان آسپانبار (Aspanbar) شناخته می شود که به داشتن گذرگاه ها، غنای معماری، اسطبل ها و حمام های عمومی معروف است.
بعد از اینکه مدائن مجددا به مدت کوتاهی به تصرف رومی ها درآمد خسرو یکم پادشاه ساسانی توانست یک بار دیگر کنترل مدائن را به دست گیرد. سپس او شروع به ساخت یک کاخ بزرگ با چندین طبقه کرد که دارای یک طاق هلالی شکل با 37 متر ارتفاع و 26 متر عرض در ورودی کاخ بود که طاق کسری نام گرفت. قسمت بالایی طاق حدود 1 متر ضخامت دارد در حالی که دیواره های پایین که زیربنای کاخ را شکل می دهند تا 7 متر ضخامت دارند. می توان گفت که تا دوران معاصر این طاق بزرگترین طاق دنیا بوده است که بدون هیچ ستون نگهدارنده ای ساخته شده است.
بعد از اینکه عرب ها در سال 637 بعد از میلاد مدائن را تصرف کردند از ایوان مدائن به عنوان مسجد استفاده کردند تا زمانی که این محل به تدریج متروکه شد. مدائن در قرن هشتم با ظهور شهر جدید بغداد به حاشیه رانده شد و از خرابه های متروکه مدائن به عنوان منبع سنگ و شن و ماسه برای ساخت مصالح ساختمانی استفاده شد. بعدها جریان سیلاب تمام سازه های باقی مانده از این شهر از جمله بزرگترین طاق دنیا را تخریب کرد که گفته می شود یک سوم طاق کسری توسط سیل جاری شده در سال 1888 از بین رفت.
تنها قسمت آجری باقی مانده از ایوان مدائن همان سر در هلالی شکل آن است؛ آخرین بازمانده از شهری که به مدت 7 قرن پایتخت اصلی سلسله های قدرتمند اشکانیان و ساسانیان بود.